یسعی

نگاه فلسفه تاریخی به سیاست وحیانی
یسعی

وَجَاءَ مِنْ أَقْصَی الْمَدِینَةِ رَجُلٌ یَسْعَی...
پنداشته و انگاشته هایی در الهیات سیاسی تاریخ که می کوشد به زندگی عمومی بشریت در ساحت سیاست، نگاهی فلسفه تاریخی داشته باشد و تدبیر عمومی ساحت زندگی جمعی بشریت را با اتکا به آموزه های وحیانی بررسی کند

یسعی

نگاه فلسفه تاریخی به سیاست وحیانی





۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «اکل شجره» ثبت شده است

 

فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطَانُ قَالَ یَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّکَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْکٍ لَا یَبْلَى(۱۲۰، طه)

اگر محیط بهشتی که آدم علیه‌السلام در آن قرار داشت، ویژگی ابدی بودن را دارا بود، اساسا نیازی به نزدیک شدن به شجره خلد یا درخت جاودانگی نداشت. پس اجمالا موقت بودن اسکان در آن محیط برای آدم علیه السلام امری مسجل بوده است. از این‌رو، چه بسی بتوان هبوط را قطعه‌ای از قطعات تحقق اراده‌ی الهی مبنی‌بر جعل خلیفه در ارض دانست. یعنی هبوط قطعه‌ای است از فرآیند آیه‌ی ۳۰ سوره بقره تا آیه‌ی ۶۲ سوره نمل...

وَإِذْ قَالَ رَبُّکَ لِلْمَلَائِکَةِ إِنِّی جَاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَةً... ۳۰ بقره

أَمَّنْ یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَیَکْشِفُ السُّوءَ وَیَجْعَلُکُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْض‌... ۶۲ نمل

البته برخی آیات سخنی دیگر دارند و تصویری ارائه می‌کنند که گویا اگر آدم علیه‌السلام در آن بهشت اولیه می‌بود، به‌نحوی آسان‌تر برای خلافت تربیت می‌شد؛ ولی با هبوط رسیدن به همان آمادگی‌ها با سختی و صعوبت همراه خواهد بود. هین مساله را در آیات ۱۱۷ و ۱۱۸ و ۱۱۹ سوره طه می‌توان ملاحظه کرد:

فَقُلْنَا یَا آدَمُ إِنَّ هَذَا عَدُوٌّ لَکَ وَلِزَوْجِکَ فَلَا یُخْرِجَنَّکُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَى ؛ إِنَّ لَکَ أَلَّا تَجُوعَ فِیهَا وَلَا تَعْرَى؛ وَأَنَّکَ لَا تَظْمَأُ فِیهَا وَلَا تَضْحَى.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۴ ارديبهشت ۹۷ ، ۲۳:۲۲

 

معناى هبوط، همان تنزل شعاع مراتب است. و لذا مرحوم آخوند قضیه هبوط آدم «قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِیعاً» را بر این معنى حمل کرده است، و لیکن بهتر و قریب‏تر در آیات رمزى قرآنى مانند «وَ عَصَى آدَمُ رَبَّهُ» و کیفیت اکل از شجره و اغواى شیطانى و غیره، آن است که بر آنچه که اهل طریقت گویند منزّل باشد؛ انبیا بعد از آنکه به مقام فنا رسیدند و از کثرت، حتى کثرات اسمائى گذشتند، و اسماء را فانى در مبدأ دیدند و براى همه کثرات - مانند حضرت ابراهیم علیه السلام- افول قائل شدند؛ به مقتضاى حکمت لازم بود براى هدایت برگردند. و خطاى آدم این بود که به کثرت اسماء متوجه شد.

امام خمینی؛ تقریرات فلسفه، ج‏3، ص: 120

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۳ ارديبهشت ۹۷ ، ۱۰:۰۸

 

قضیّه‌ی اکل شجره‌ی آدم علیه‌السلام از آن از اسرار علوم قرآن و اهل‌بیت عصمت‌و‌طهارت علیهم‌السلام است که بسیارى از معارف در آن مرموز است؛ و لهذا در احادیث شریفه علّت تشریع بسیارى از عبادات را همان قضیّه‌ی آدم و اکل شجره‌ قرار داده‏‌اند. من جمله باب وضوء و نماز و غسل و صوم شهر رمضان و سى روز بودن آن و بسیارى از مناسک حجّ. و نویسنده را سال‌ها در نظر است که در این باب رساله‏‌اى تنظیم کنم و اشتغالات دیگر مانع شده؛ از خداى تعالى توفیق و سعادت مى‌خواهم.

امام خمینی؛ آداب الصلاة (آداب نماز)، متن، ص 76

 

خودنوشت:

در فصل چهارم مقاله‌ی اول کتاب شریف سرّ الصلاة از امام خمینی رحمت‌الله‌علیه، در شرح روایتی مرتبط با امر هبوط، نکته‌ی لطیفی بیان شده و ربط تشریع نماز و ماموریت امت مسلمان در این رابطه مورد توجه قرار گرفته است. نکته‌ی ویژه‌ی قابل توجه آن است که نگاه صرفا عرفانی به این دسته از مطالب باعث شده است که ساخت امت شاهد که یکی از کارویژه‌های انقلاب اسلامی است، و نمودی از باور «الاسلام هو الحکومه» دارد، در حجاب بماند. چنین نگاهی موجب می‌شود که نسبت لحظه به لحظه‌ی خودمان را با مساله‌ای مثل هبوط درک کنیم و لوازم تدارک عبور از آن را در قالب یک حرکت اجتماعی تمهید نماییم. با این دید، کتاب سر الصلاة را باید از منظر راهبردی مکتب سیاسی دفاعی عصر غیبت مطالعه کرد.

شاید دور از حقیقت نباشد این‌که اگر امام خمینی رحمت‌الله‌علیه فرصت تنظیم این رساله را پیدا می‌کردند، امروز در فهم رابطه‌ی دین و عرفان و سیاست و امر تاریخی انتظار و غیبت، فتح و فرجی می‌شد که تاریخ را یک قدم اساسی به سرمنزل مقصودش شتاب می‌بخشید.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۱ ارديبهشت ۹۷ ، ۱۴:۰۴